برای یادگیری شطرنج – محبوب‌ترین بازی جهان – هرگز دیر نیست! آموزش شطرنج و یادگیری قوانین شطرنج بر خلاف تصور اکثر افراد، بسیار آسان است. آماده‌اید شروع کنیم؟

آنچه خواهید خواند

7 قانون برای آموزش شطرنج

آموزش شطرنج مرحله 1. چگونه صفحه شطرنج را بچینیم

در ابتدای بازی، صفحه شطرنج طوری قرار می‌گیرد که هر بازیکن، مربع رنگ سفید (یا روشن) را در سمت راست پایین داشته باشد.

آموزش شطرنج

سپس مهره‌های شطرنج هر بار به همین ترتیب چیده می‌شوند. ردیف دوم (یا رتبه) با سربازها پر می‌شود. رخ‌ها (یا قلعه) به گوشه‌ها می‌روند، سپس اسب‌ها در کنار آنها، به دنبال آنها ‌فیل‌ها، و در نهایت وزیر، که همیشه رنگ همسان خود را دنبال می‌کند (وزیر سفید روی خانه سفید، وزیر سیاه روی خانه سیاه)، و شاه روی خانه آخری که باقیمانده، قرار می‌گیرد.

آموزش شطرنج مرحله 2. مهره‌های شطرنج چگونه حرکت می‌کنند

هر یک از این 6 نوع مهره، به شکل متفاوتی حرکت می‌کنند. مهره‎ها نمی‌توانند از میان مهره‌های دیگر حرکت کنند (اگرچه اسب می‌تواند از روی مهره‌های دیگر بپرد)، و هرگز نمی‌توانند با یکی از مهره‌های همرنگ خود روی یک مربع قرار بگیرند.

با این حال، آنها می‌توانند با حرکت کردن جای مهره حریف را بگیرند که در این صورت مهره حریف از بازی خارج می‌شود.

مهره‌ها به طور کلی به موقعیت‌هایی منتقل می‌شوند که بتوانند مهره‌های دیگر را بزنند (با فرود بر روی مربع خانه آنها و سپس جایگزین شدن با آنها)، از مهره‌های خود در صورت محاصره شدن دفاع کنند یا خانه‌های مهم بازی را کنترل کنند.

چگونه شاه را در شطرنج حرکت دهیم

شاه مهم‌ترین مهره در شطرنج است، اما یکی از ضعیف‌ترین مهره‌ها هم هست. شاه می‌تواند در هر جهت – بالا، پایین، به طرفین و مورب فقط یک خانه حرکت کند.

شاه نباید هرگز خود را در موقعیت “کیش” قرار دهد. (یعنی جایی که می‌تواند دستگیر شود). هنگامی که شاه توسط مهره دیگری مورد حمله قرار می‌گیرد، به آن “کیش” می‌گویند.

چگونه وزیر را در شطرنج حرکت دهیم

وزیر قوی‌ترین مهره شطرنج است. او می‌تواند در هر جهت مستقیم – جلو، عقب، پهلو یا مورب – و تا جایی که ممکن است حرکت کند، تا زمانی که از میان هیچ یک از قطعات همرنگ خودش حرکت نکند.

و مانند تمام مهره‌ها، اگر وزیر مهره حریف را بزند، حرکت او تمام شده است. توجه کنید که چگونه وزیر سفید وزیر سیاه را اسیر می‌کند و سپس شاه سیاه مجبور به حرکت می‌شود.

نحوه حرکت دادن رخ در شطرنج

رخ می‌تواند تا جایی که می‌خواهد حرکت کند، اما فقط به جلو، عقب و به طرفین حرکت می‌کند.

رخ یا قلعه‌ها زمانی که از یکدیگر محافظت می‌کنند و با هم کار می‌کنند مهره‌های قدرتمندی هستند!

چگونه فیل را در شطرنج حرکت دهیم

مهره فیل می‌تواند تا آنجا که می‌خواهد حرکت کند، اما فقط به صورت مورب. هر مهره فیل از یک رنگ (روشن یا تیره) شروع می‌کند و همیشه باید روی آن رنگ بماند.

فیل‌ها به خوبی با هم کار می‌کنند زیرا ضعف‌های یکدیگر را می‌پوشانند.

چگونه اسب را در شطرنج حرکت دهیم

اسب‌ها به روشی بسیار متفاوت از مهره‌های دیگر حرکت می‌کنند – دو مربع در یک جهت حرکت می‌کنند، و سپس یک مربع دیگر با زاویه 90 درجه حرکت می‌کنند، درست مانند شکل  “L”.

اسب‌ها، تنها مهره‌هایی هستند که می توانند روی مهره‌های دیگر حرکت کنند.

چگونه سرباز را در شطرنج حرکت دهیم

سربازها یا پیاده‌ها از این جهت با بقیه مهره‌ها فرق دارند که روش حرکت کردنشان با روش زدن حریف متفاوت است: آنها به جلو حرکت می‌کنند اما به صورت مورب حریف را می‌زنند. سربازها فقط می‌توانند یک مربع در یک زمان به جلو حرکت کنند، به جز اولین حرکت خود که می‌توانند دو مربع به جلو حرکت کنند.

سربازها فقط می‌توانند در یک مربعِ موربِ جلوی خودشان حریف را بزنند. آنها هرگز نمی‌توانند به سمت عقب حرکت کنند یا به سمت عقب حریف را بزنند. اگر مهره دیگری مستقیماً در مقابل یک سرباز وجود داشته باشد، او نمی‌تواند از کنار آن مهره عبور کند یا آن مهره را بزند.

آموزش شطرنج مرحله 3. قوانین ویژه شطرنج را کشف کنید

چند قانون خاص در شطرنج وجود دارد که ممکن است در ابتدا منطقی به نظر نرسد. این قانون‌ها ساخته شده‌اند تا بازی را سرگرم کننده و جالب‌تر کنند.

چگونه یک سرباز را در شطرنج ارتقا دهیم

پیاده‌ها یک قابلیت خاص دیگر هم دارند و آن این است که اگر یک سرباز به طرف دیگر صفحه شطرنج برسد می‌تواند به هر مهره شطرنج دیگری تبدیل شود (ترفیع پیدا کند)، به استثنای یک شاه (یا خود پیاده).

یک سرباز ممکن است به یک اسب، فیل، رخ یا وزیر ارتقا یابد. یک تصور غلط رایج این است که پیاده‌ها را فقط می‌توان با قطعه‌هایی که زده شده و از بازی بیرون رفته‌اند، تعویض کرد. که درست نیست. یک سرباز معمولاً به وزیر ارتقاء می‌یابد. فقط سربازها می‌توانند ارتقاء یابند.

نحوه انجام آنپاسان در شطرنج

آخرین قانون در مورد سربازها، آنپاسان نامیده می‌شود که در فرانسه به معنای “در گذر” است. اگر یک سرباز در اولین حرکت خود دو مربع حرکت کند و با انجام این کار در کنار سرباز حریف فرود آید، آن سرباز دیگر این امکان را دارد که اولین سرباز را با عبور از کنارش بزند.

این حرکت ویژه باید بلافاصله پس از عبور اولین پیاده انجام شود، در غیر این صورت گزینه گرفتن آن دیگر در دسترس نیست. برای درک بهتر این قانون عجیب اما مهم، مثال زیر را ببینید.

آموزش قلعه رفتن در شطرنج

یکی دیگر از قوانین ویژه شطرنج، castling یا قلعه رفتن نام دارد. این حرکت به شما این امکان را می‌دهد که دو کار مهم را در یک حرکت انجام دهید: پادشاه خود را به امنیت برسانید (امید به خدا😊) و رخ خود را از گوشه خارج کنید و وارد بازی کنید. در نوبت یک بازیکن، او ممکن است شاه خود را دو مربع به یک سمت حرکت دهد و سپس رخ را از گوشه آن سمت به سمت راست در کنار شاه در طرف مقابل حرکت دهد. (نمونه زیر را ببینید.) اما برای قلعه سازی باید شرایط زیر رعایت شود:

  • این باید اولین حرکت آن شاه باشد
  • این باید اولین حرکت آن رخ باشد
  • هیچ مهره‌ای بین شاه و رخ وجود نداشته باشد
  • شاه نباید کیش باشد یا از کیش گذشته باشد

توجه داشته باشید که وقتی قلعه سازی را در جهتی می‌برید که پادشاه به کنار تخته نزدیک‌تر است، به آن castling “kingside”  می‌گویند. قلعه‌سازی به سمت دیگر، جایی که وزیر می‌نشیند، قلعه‌سازی «queenside» نامیده می‌شود. صرف نظر از اینکه از کدام طرف حرکت می‌کنید، پادشاه همیشه هنگام قلعه‌گیری فقط دو مربع حرکت می‌کند.

آموزش شطرنج مرحله 4. بفهمید که چه کسی اولین حرکت را در شطرنج انجام می‌دهد

بازیکنی که مهره‌های سفید دارد همیشه اول حرکت می‌کند. بنابراین، بازیکنان به طور کلی تصمیم می‌گیرند که چه کسی به طور تصادفی یا شانسی سفید شود، با روش‌هایی مثل شیر و خط انداختن یا اینکه یکی از بازیکنان رنگ سرباز پنهان در دست بازیکن دیگر را حدس بزند. سپس سفید یک حرکت انجام می‌دهد، و بعد سیاه، سپس دوباره سفید، سپس سیاه و به همین ترتیب تا پایان بازی. توانایی حرکت اول یک مزیت کوچک است که به بازیکن سفید فرصت حمله فوری می‌دهد.

آموزش شطرنج مرحله 5. قوانین نحوه برنده شدن در بازی شطرنج را مرور کنید

راه‌های مختلفی برای پایان دادن به بازی شطرنج وجود دارد: با کیش و مات کردن، با تساوی، با استعفا، با شکست به موقع.
چگونه در شطرنج کیش و مات کنیم

هدف از بازی مات کردن شاه حریف است. این مورد زمانی اتفاق می‌افتد که پادشاه کیش می‌شود و نمی‌تواند از حالت کیش خارج شود.

تنها سه راه وجود دارد که بتوانید یک شاه را از حالت کیش خارج کنید:

  • موقعیت خود را تغییر دهید (اگرچه او نمی‌تواند قلعه سازی کند!)
  • کیش را با یک قطعه دیگر مسدود کنید یا
  • مهره تهدید کننده شاه را بزنید

اگر یک شاه نتواند از مات فرار کند، بازی تمام شده است. معمولاً پادشاه دستگیر یا از تخته حذف نمی‌شود، بازی به سادگی تمام شده اعلام می‌شود.

اگر یکی از بازیکنان با دقت عمل نکند کیش و مات می‌تواند در مراحل اولیه بازی اتفاق بیفتد.

چگونه یک بازی شطرنج را مساوی کنیم

گاهی اوقات بازی‌های شطرنج با یک برنده به پایان نمی‌رسد، بلکه با تساوی به پایان می‌رسد. 5 دلیل وجود دارد که چرا یک بازی شطرنج ممکن است با تساوی به پایان برسد:

  • موقعیت به بن بست می‌رسد یعنی نوبت یک بازیکن است که حرکت کند، اما شاه او کیش نیست و با این حال او حرکت قانونی دیگری ندارد.
با حرکت Qc7 رنگ سیاه تهدید نمی شود و نمی تواند حرکت کند. بازی با بن بست مساوی اعلام شده است.
  • بازیکنان ممکن است به سادگی با تساوی موافقت کنند و بازی را متوقف کنند.
  • مهره‌های کافی روی صفحه شطرنج برای مات کردن وجود ندارد (مثال: یک شاه و یک فیل در مقابل یک شاه)
  • یک بازیکن اگر یک موقعیت دقیقاً سه بار تکرار شود (البته نه لزوماً سه بار متوالی) یک تساوی اعلام می‌کند.
  • پنجاه حرکت متوالی انجام شده است که در آن هیچ یک از بازیکنان یک سرباز را حرکت نداده یا مهره‌ای را نزده‌اند.

آموزش شطرنج مرحله 6. استراتژی‌های اساسی شطرنج را مطالعه کنید

چهار نکته ساده وجود دارد که هر شطرنج‌بازی باید بداند:

از شاه خود محافظت کنید

شاه خود را به گوشه‌ای از صفحه که معمولاً امن‌تر است ببرید. قلعه سازی را به تعویق نیندازید. معمولاً باید در اسرع وقت قلعه را بسازید. به یاد داشته باشید، مهم نیست که چقدر به مات کردن حریف نزدیک هستید اگر پادشاه خودتان ابتدا مات شود!

مهره‌ها را از دست ندهید

مهره‌هایتان را با حواس پرتی و بی‌دقتی از دست ندهید! هر مهره ارزشمند است و بدون داشتن مهره نمی‌توان در یک بازی پیروز شد.

یک سیستم آسان وجود دارد که اکثر بازیکنان برای پیگیری ارزش نسبی هر مهره شطرنج از آن استفاده می‎کنند. ارزش مهره‌های شطرنج چقدر است؟

  • ارزش یک پیاده 1 است
  • ارزش یک اسب 3 است
  • ارزش یک فیل 3 است
  • ارزش یک رخ 5 است
  • ارزش یک وزیر 9 است
  • شاه بی نهایت ارزشمند است

در پایان بازی، این اعداد هیچ معنایی ندارند – این فقط یک سیستم است که می‌توانید از آن برای تصمیم گیری در حین بازی استفاده کنید، و به شما کمک می‌کند بدانید چه زمانی باید حریف را بزنید، مبادله کنید یا حرکات دیگری انجام دهید.

مرکز صفحه شطرنج را کنترل کنید

شما باید سعی کنید مرکز تخته را با مهره‌ها و پیاده‌های خود کنترل کنید. اگر مرکز را کنترل کنید، فضای بیشتری برای حرکت دادن مهره‌های خود خواهید داشت و یافتن مربع‌های خوب برای مهره‌های حریف را سخت‌تر می‌کنید.

از تمام مهره‌های شطرنج خود استفاده کنید

مهره‌های شما وقتی در ردیف اول می‌نشینند هیچ فایده‌ای ندارند. سعی کنید که تمام مهره‌های خود را توسعه دهید تا زمانی که به شاه حمله می‌کنید استفاده بیشتری داشته باشید. استفاده از یک یا دو مهره برای حمله در مقابل هیچ حریفی مناسب کار نخواهد کرد.

آموزش شطرنج مرحله 7. با انجام تعداد زیادی بازی تمرین کنید

مهمترین کاری که می‌توانید برای بهتر شدن در شطرنج انجام دهید این است که زیاد شطرنج بازی کنید! فرقی نمی‌کند که در خانه با دوستان یا خانواده بازی می‌کنید یا آنلاین بازی می‌کنید، برای پیشرفت باید این بازی را زیاد انجام دهید. این روزها پیدا کردن یک بازی شطرنج آنلاین بسیار آسان است!

انواع بازی شطرنج

در حالی که اکثر مردم قوانین استاندارد شطرنج را بازی می‌کنند، برخی از افراد دوست دارند با تغییراتی در قوانین شطرنج بازی کنند. به اینها “انواع شطرنج” می‌گویند. هر نسخه قوانین خاص خود را دارد:

  • Chess960:  در Chess960 (Fischer Random) موقعیت اولیه مهره‌ها به صورت تصادفی تنظیم می‌شود. پیاده‌ها موقعیت اولیه طبیعی خود را حفظ می‌کنند اما بقیه قطعات به طور تصادفی مرتب می‌شوند.
  • King Of The Hill: در این قالب، هدف این است که شاه خود را به مرکز تخته یا “بالای تپه” برسانید.
  • Bughouse: این فرمت به صورت جفتی بازی می‌شود. هنگامی که یک بازیکن از حریف مهره‌ای را می‌زند، این مهره در اختیار هم تیمی او قرار می‌گیرد. به عنوان مثال: اگر من به عنوان سفید بازی کنم و هم تیمی من، که سیاه است، یک اسب سفید را از حریف خود بگیرد، من در نوبت خودم یک اسب خواهم داشت که می‌توانم آن را روی هر مربع آزاد روی تخته خود قرار دهم. من می‌توانم در هر یک از نوبت‌های آینده‌ام این کار را انجام دهم.
  • Crazyhouse: این یک فرمت بسیار هیجان انگیز است زیرا به شما امکان می‌دهد از مهره‌هایی که از حریف خود می‌گیرید استفاده کنید. یعنی اگر من به عنوان سفید بازی کنم و یک پیاده سیاه از حریفم بگیرم، آن پیاده به یک پیاده سفید تبدیل می‌شود که می‌توانم به عنوان بخشی از ارتش خود روی تخته بگذارم. من می‌توانم در هر یک از نوبت‌های آینده‌ام این کار را انجام دهم.
  • 3-Check: در این فرمت اولین بازیکنی که سه بار شاه حریف را کیش کند برنده می‌شود.

چگونه با قوانین مسابقات شطرنج بازی کنیم

بسیاری از مسابقات از مجموعه‌ای از قوانین مشترک و مشابه پیروی می‌کنند. این قوانین لزوماً برای بازی در خانه یا آنلاین اعمال نمی‌شوند، اما ممکن است بخواهید با آنها تمرین کنید.

  • حرکت دست به مهره – اگر بازیکنی یکی از مهره‌های خود را لمس کند، تا زمانی که یک حرکت قانونی باشد، باید آن مهره را حرکت دهد. اگر بازیکنی مهره حریف را لمس کند، باید آن مهره را بزند. بازیکنی که می‌خواهد مهره‌ای را فقط برای تنظیم آن روی صفحه شطرنج لمس کند، باید ابتدا قصد خود را اعلام کند، معمولاً با گفتن «تنظیم»..
  • ساعت و تایمر – بیشتر مسابقات از تایمر برای تنظیم زمان صرف شده در هر بازی استفاده می‌کنند، نه برای هر حرکت. هر بازیکن زمان یکسانی برای استفاده در کل بازی خود دریافت می‌کند و می‌تواند تصمیم بگیرد که چگونه آن زمان را صرف کند. هنگامی که یک بازیکن حرکتی انجام می‌دهد، یک دکمه را لمس می‌کند یا یک اهرم را برای شروع ساعت حریف می‌زند. اگر وقت بازیکنی تمام شود و حریف زمان را اعلام کند، بازیکنی که وقتش تمام شده بازی را می‌بازد (مگر اینکه حریف مهره‌های کافی برای مات نداشته باشد که در این صورت مساوی است).

سوالات متداول شطرنج

شاید همه این اطلاعات کمی شما را مضطرب کند. به همین دلیل است که ما این سؤالات متداول را که معمولاً برای افرادی که تازه وارد دنیای شطرنج می‌شوند، پیش می‎آید، در اختیار شما قرار می‌دهیم. امیدواریم که برای شما مفید باشند!

چگونه در شطرنج بهتر شوم؟

دانستن قوانین و راهبردهای اساسی تنها آغاز راه است – در شطرنج چیزهای زیادی برای یادگیری وجود دارد که هرگز نمی‌توانید همه آنها را در طول عمر یاد بگیرید! برای بهبود باید سه کار را انجام دهید:

  • زیاد شطرنج بازی کنید – فقط به بازی ادامه دهید! تا حد امکان بازی کنید. شما باید از هر بازی یاد بگیرید – آنهایی که برنده می‌شوید و آنهایی که می‌بازید.
  • در دوره‌های آموزش شطرنج شرکت کنید – اگر واقعاً می‌خواهید به سرعت پیشرفت کنید، باید در چند دوره آموزش شطرنج آنلاین شرکت کنید.
  • از آن لذت ببرید – اگر فوراً همه بازی‌های خود را برنده نشدید، ناامید نشوید. همه می‌بازند – حتی قهرمانان جهان. تا زمانی که به تفریح ​​ادامه دهید و از بازی‌هایی که می‌بازید یاد بگیرید، می‌توانید برای همیشه از شطرنج لذت ببرید!
بهترین حرکت اول در شطرنج چیست؟

در حالی که هیچ کس در مورد بهترین حرکت در شطرنج توافق نکرده است، مهم است که سعی کنید فوراً مرکز را کنترل کنید.

کدام رنگ در شطرنج اول شروع می‌کند؟

بازیکنی که مهره‌های سفید دارد همیشه اول حرکت می‌کند.

آیا پیاده می‌تواند به عقب حرکت کند؟

پیاده‌ها نمی‌توانند به عقب حرکت کنند. با این حال، هنگامی که یک پیاده به طرف دیگر تخته می‌رسد، باید آن را به مهره دیگری (مانند یک وزیر) ارتقا دهید. سپس درست مانند آن مهره حرکت می‌کند و می‌تواند به عقب حرکت کند.

آیا می توانید بیش از مهره تکه در یک نوبت در شطرنج حرکت کنید؟

شما فقط می‌توانید یک مهره شطرنج را در زمانی که نوبت حرکت شماست حرکت دهید – با یک استثنا! وقتی قلعه سازی می‌کنید، هم شاه و هم رخ را در یک نوبت حرکت می‌دهید.

مهمترین مهره شطرنج کدام است؟

شاه مهمترین مهره شطرنج است. اگر شاه را از دست بدهید، بازی را باخته‌اید. اما وزیر قوی‌ترین مهره شطرنج است.

شطرنج چه زمانی اختراع شد؟

منشأ شطرنج دقیقاً مشخص نیست، اگرچه اکثرا معتقدند که از بازی‌های قبلی شطرنج مانندی که تقریباً دو هزار سال پیش در هند انجام می‌شد تکامل یافته است. بازی شطرنج که امروزه می‌شناسیم از قرن پانزدهم وجود داشته است، جایی که در اروپا رایج شد.

طولانی ترین بازی در تاریخ شطرنج چه بود؟

طولانی‌ترین بازی شطرنج مسابقات (از نظر حرکات) بازی نیکولیچ در برابر آرسوویچ در سال 1989 بود که در بلگراد، صربستان انجام شد. (319 حرکت)

هدف شطرنج چیست؟

شطرنج یک بازی است که بین دو حریف در طرف مقابل یک تخته شامل 64 مربع رنگ متناوب انجام می‌شود. هر بازیکن 16 مهره دارد: 1 پادشاه، 1 وزیر، 2 رخ، 2 فیل، 2 اسب و 8 پیاده.

هدف بازی این است که شاه دیگر را مات کنید. مات زمانی اتفاق می‌افتد که پادشاه در موقعیتی قرار می‌گیرد که باید اسیر شود و نمی‌تواند از دستگیری فرار کند.

آیا شطرنج را بلدید و می‌توانید آن را به دیگران آموزش دهید؟ دوره‌های آموزش شطرنج خودتان را در ویکی درس ضبط و آپلود کنید و درآمد داشته باشید.

منبع

از همین نویسنده: